Het zijn echt niet alleen de door hun lijf razende hormonen die maken dat jongeren een fietsenhok opzoeken voor een vrijpartij, zegt antropoloog Willemijn Krebbekx. 'Seksualiteit is niet een soort afgebakend iets dat zit ingebakken in ons lichaam. Seksualiteit wordt ook gevormd door vriendschappen, de dynamiek in de klas, de manier waarop volwassenen over seks praten.'
"Jongeren praten en denken enorm veel na over seks," zegt Krebbekx. Alles wat ze doen bespreken ze met vrienden. De school is de plek waar dat gebeurt, waar ze elkaar ontmoeten." Krebbekx beweert dat seksualiteit een rol speelt in het opbouwen van vriendschappen en dat de manier waarop jongeren en volwassenen kijken naar en praten over seks samenhangt met oordelen over etniciteit en diversiteit.
Onderschat pubers niet
"We benadrukken in de voorlichting aan jongeren dat ze hun eigen keuzes moeten maken. Maar daarmee vergeten we dat individuele keuzes sociale gevolgen hebben", zegt ze. Neem vriendschappen. Die zijn voor pubers gebouwd op het idee dat jongens op meisjes vallen en meisjes op jongens. "Als je er dan achter komt dat dit voor jou niet geldt, heeft dat gevolgen", zegt Krebbekx. "Nog niet eens omdat je vrienden homoseksualiteit zouden afkeuren, maar omdat je niet meer mee kunt doen aan veel gesprekken."
Maatschappelijke oordelen over hoe vrouwen en mannen met hun seksualiteit om zouden moeten gaan, sijpelen door in het klaslokaal. "Je kunt zeggen dat meisjes moeten zorgen dat ze niet zwanger worden. Maar als ze geen condoom durven te kopen omdat ze bang zijn dat iemand dat ziet en daar iets van vindt, dan is dat best een moeilijke boodschap. We moeten jongeren iets minder onderschatten", zegt ze. "Ze denken wel degelijk na over de gevolgen van wat ze doen.
Krebbekx geeft twee voorbeelden van wat ze tijdens haar onderzoek tegenkwam.
Voorbeeld 1: Boze vriendinnen
Er ging op school een naaktfoto rond van een veertienjarig meisje. Een van de docenten reageerde daarop door een poster op de deur van het lokaal te plakken met de tekst: 'Sexting, doe het niet'. Haar vriendinnen waren woedend op het meisje. Niet zozeer om de naaktfoto, bleek later, maar omdat ze meer tijd besteedde aan relaties met jongens. Dat ging ten koste van de tijd die ze had voor haar vriendinnen. De jongens om wie het ging zaten ook nog eens op een andere school en waren ze 'bruin', volgens de meisjes. Dat maakte de afstand tot hun vriendin voor hun gevoel nog groter.
Later bleek dat de jongen die de foto had gekregen, die had doorgestuurd naar zijn beste vriendin. Zij stuurde de foto via WhatsApp naar haar hele contactenlijst.
Wat leert dat ons?
Krebbekx: "Dit laat zien dat het verhaal 'naïef-meisje-stuurt-naaktfoto-en-jongen-verspreidt-die' niet altijd opgaat. Het meisje was niet naïef en de foto werd wijdverspreid door een ander meisje. Wat je hier ook ziet is dat die vriendinnen extra verongelijkt waren over het veranderen van hun vriendschap omdat het meisje relaties aanknoopte met jongens die zij anders vonden. De reactie van een van de docent, hoe goedbedoeld ook, laat zien dat de verantwoordelijkheid voor het rondgaan van die foto bij het meisje dat erop stond werd gelegd, niet bij het meisje dat die foto naar honderden mensen doorstuurde. Dat bestendigt het idee dat het voor meisjes schadelijker is als er bewijs is van seksualiteit dan voor jongens. Toen ik het meisje drie maanden later vroeg hoe het nu ging, lachte ze me bijna uit. Dat ik het daar nog over had. Die foto was al lang vergeten. Daaruit blijkt dat zo'n foto je echt niet voor altijd blijft achtervolgen."
Voorbeeld 2: Vragen in het technieklokaal
De klas mocht tijdens de biologieles vragen stellen over seksualiteit. De leerkracht vond dat belangrijk vanwege alle onjuiste informatie die jongeren volgens hem online vinden. Of je van pijpen zwanger kunt worden, wilde de klas onder meer weten. Tijdens de techniekles later die dag riepen vier meiden Krebbekx naar hun tafel en vroegen haar uit te leggen wat een orgasme is. Ze waren verbaasd dat ook meisjes een orgasme kunnen krijgen. Op Wikipedia vonden ze er een tekst over. Aan Krebbekx vroegen ze uit te leggen wat een clitoris is, een woord dat de meiden niet kenden. Krebbekx: "Het internet wordt vaak voorgesteld als bedreiging maar kan ook behulpzaam zijn. Dit was een vraag die de meiden niet durfden te stellen aan hun leraar in een klassikale setting. Met hulp van het internet en een ander persoon die ze vertrouwen, zoeken ze toch naar een antwoord. Het laat ook zien dat seksuele voorlichting niet simpelweg informatieoverdracht is. Jongeren praten door over informatie die in de les wordt gegeven en vullen die aan. Het laat ook zien dat het nog steeds moeilijk is een open gesprek te voeren over seks. Zodra een meisje seksueel actief wordt, of dreigt te worden, sturen we haar naar de huisarts voor de pil. Heel verstandig natuurlijk voor het voorkomen van zwangerschap, maar wat is dat open gesprek over seksualiteit dan?"
Bron: Trouw
